Spis treści
Time & Materials vs. Fixed Price: Różnica Między Agile a Waterfall
W branży informatycznej czasem spotykamy się z sytuacją, w której klienci traktują zwinne (Agile) podejście do projektu tak, jakby było modelem kaskadowym (Waterfall), a rozliczenie godzinowe (Time & Materials), jak stały budżet (Fixed Price). W praktyce prowadzi to do nieporozumień i frustracji po obu stronach, błędnych oczekiwań. W tym artykule przedstawimy różnice między tymi modelami i pokażemy, jakie konsekwencje wynikają z ich mieszania.
Czym jest model Fixed Price?
Model Fixed Price oznacza, że przed rozpoczęciem prac klient i wykonawca potwierdzają bardzo szczegółowy zakres projektu, budżet oraz harmonogram. Kluczowe cechy tego modelu to:
- Stały zakres – wszystkie wymagania są dokładnie określone na początku i zmiany w trakcie realizacji są trudne do wdrożenia, nie są mile widziane przez wykonawcę.
- Z góry ustalony budżet – kwota jest znana na starcie, co oznacza, że wszelkie nieprzewidziane zmiany mogą wymagać dodatkowych negocjacji, tzw. change requestów, które wydłużają projekt i ryzyko po obu stronach.
- Sztywne terminy – harmonogram projektu jest ustalony na podstawie sztywnych założeń i wymagań przy założeniu idealnego przebiegu projektu.
- Większe ryzyko niedoszacowania – każda nieprzewidziana trudność może wpływać na jakość dostarczonego produktu, ponieważ nie ma elastyczności w zakresie budżetu.
- Bufory bezpieczeństwa – wykonawca uwzględnia w budżecie znaczący zapas, przygotowując wycenę z dodatkowymi rezerwami, aby zminimalizować ryzyko niedoszacowania ustalonego wcześniej zakresu.
Taki model dobrze sprawdza się w projektach, które są odtwórcze, bardzo dobrze zdefiniowane, mają łatwe do przewidzenia wymagania i nie będą się zmieniać w trakcie realizacji. Przykłady projektów, które mogą być z powodzeniem realizowane przy pomocy Fixed Price:
- małe, dobrze zdefiniowane projekty;
- projekty regulowane przepisami prawa;
- małe projekty o niskim ryzyku zmian;
- projekty Proof of Concept (PoC), aby szybko udowodnić tezę;
- projekty dla instytucji publicznych i rządowych, gdzie wymagane jest dokładne określenie zakresu i harmonogramu.
Czym jest model Time & Materials?
Model Time & Materials oznacza, że klient płaci za faktycznie wykonaną pracę, a nie za sztywno określony zakres. Kluczowe cechy tego modelu to:
- Elastyczny zakres – projekt może ewoluować w trakcie realizacji, co pozwala na dostosowanie go do zmieniających się potrzeb biznesowych. Takie zachowanie jest oczekiwane, ponieważ zespół projektowy zarówno po stronie klienta jak i wykonawcy ma więcej danych w trakcie realizacji niż na początku.
- Budżet oparty na rzeczywistych nakładach pracy – koszt projektu wynika z liczby przepracowanych godzin i zużytych zasobów, a nie zawiera sztucznie założonych buforów bezpieczeństwa.
- Priorytetyzacja funkcji – klient może decydować, które funkcjonalności są najważniejsze, w jakiej kolejności będą realizowane, czy będą realizowane w MVP czy po uruchomieniu produkcyjnym.
Time & Materials to model idealny dla projektów, które wymagają wysokiej adaptacyjności i gdzie trudno z góry przewidzieć wszystkie wymagania. Przykłady projektów, które mogą być z powodzeniem realizowane przy pomocy Time & Materials:
- złożone i długoterminowe projekty IT;
- startupy i rozwój nowych produktów;
- projekty wymagające częstych zmian i dostosowań;
- projekty wymagające współpracy z klientem;
- projekty badawczo-rozwojowe;
- projekty serwisowe i utrzymaniowe.
Agile, to nie Waterfall!
Agile to metodologia, która zakłada zwinne iteracyjne dostarczanie wartości, natomiast Waterfall opiera się na sztywnych założeniach projektu, opartych o etapy, gdzie każdy krok musi być zakończony przed przejściem do kolejnego.
Kluczowe różnice:
| Cecha | Waterfall | Agile |
| Zakres projektu | Stały | Elastyczny |
| Zmiany w projekcie | Trudne do wprowadzenia | Naturalne i oczekiwane |
| Budżet | Określony i zamknięty na starcie | Zależny od rzeczywistych kosztów |
| Dostarczanie | Na końcu projektu | W iteracjach |
| Priorytety | Ustalane na początku | Dynamicznie dostosowywane |
Jak unikać nieporozumień?
Jeżeli projekt jest realizowany w modelu Agile, ale klient próbuje go traktować jak Waterfall to, pojawia się konflikt oczekiwań.
Typowe problemy, jakie mogą się pojawić:
- Próby zamrażania harmonogramu – w Agile terminy są zależne od realizowanych priorytetów, ale klient może domagać się „sztywnych deadline’ów” dla całości projektu, co bez uwzględnienia wpływu na budżet i zakres nie jest możliwe.
- Próby sztywnego podejścia do budżetu – Oczekiwanie sztywnego budżetu, ale jednoczesne wprowadzanie częstych zmian w zakresie projektu.
Jak możemy uniknąć nieporozumień i problemów?
- Edukacja klienta – od początku informujemy klienta, na czym polega wybrany przez nas model realizacji.
- Transparentność w komunikacji – regularnie przedstawiamy raporty godzinowe.
- Priorytetyzacja – definiujemy najważniejsze funkcje i skupiamy się na ich realizacji, bez rozwodnienia.
- Zwinne podejście – staramy się ustalać minimalny zakres MVP i iteracyjnie dodawać funkcje już po uruchomieniu na etapie rozwoju i utrzymania.
- Stałe spotkania statusowe – aby klient miał kontrolę nad postępem, priorytetami, zakresem, ale rozumiał, że zakres może się zmieniać.
Podsumowanie
Z akademickiego punktu widzenia Time & Materials ≠ Agile, a Waterfall ≠ Fixed Price, choć w praktyce biznesowej te pojęcia są często łączone.
Mieszanie Time & Materials z modelem Fixed Price oraz Agile z Waterfall prowadzi do nieporozumień i problemów w realizacji projektów. Kluczowe jest odpowiednie zrozumienie i akceptacja zasad współpracy. Time & Materials to nie Fixed Price, a Agile to nie Waterfall – i warto o tym pamiętać na każdym etapie projektu.